Terug in de tijd: De bekerwinst van VVV-Venlo in 1959

Het is op 17 juni 2024 al weer 65 jaar geleden dat VVV-Venlo de nationale beker won. Dat onvergetelijke succes gaat nooit met pensioen. Binnen vijf jaar na het winnen van de Zilveren Bal liet VVV in 1959 voor de tweede keer zien hoe ver je toen met een streekelftal kon komen.

Door: Gerrit van der Vorst

Niemand had vooraf verwacht dat VVV dat seizoen goed zou presteren. Met de legendarische sterspeler Faas Wilkes was de club in het seizoen 1957/1958 als 7^e geëindigd, maar de sympathieke Rotterdammer had zichzelf vrijgekocht en voetbalde weer in Spanje. VVV zou nu geheid degraderen, de kenners wisten het zeker. Tot overmaat van ramp had local hero Herman ‘de Mins’ Teeuwen op 24 juli 1958 ook zijn vertrek aangekondigd. De lange midvoor, die veel opgepikt had van Faas Wilkes, zou zijn bestaan als plaatwerker annex semiprofvoetballer verruilen voor dat van kroegbaas. Gelukkig voor VVV zou hij die stap nog vijf jaar uitstellen. Hij speelde het seizoen 1958/1959 een hele belangrijke rol. In april 1959 voerden enkele wel zeer chauvinistische VVV-supporters zelfs een vergeefse lobby om Herman als midvoor in het Nederlands elftal te krijgen.

Dat was trouwens ook een bevestiging van het feit dat het boven verwachting goed ging met VVV. Niks degradatie. De club liet alle zwartkijkers versteld staan door op 31 mei 1959 keurig in de middenmoot te eindigen, op de 9^e plaats en een luttel puntje achter Ajax, Sportclub Enschede en MVV. Bovendien zat VVV nog in het bekertoernooi. Nou was dat geen geweldige prestatie, want de club had tot dan toe louter thuiswedstrijden geloot tegen drie amateurclubs en op 28 mei 1959 tegen tweededivisionist Enschedese Boys. In de wedstrijd tegen de Enschedese club had Herman Teeuwen vier keer gescoord, waaronder een hattrick met zijn hoofd tussen de 30^e en 35^e minuut. Het werd uiteindelijk 7-1 voor hooguit een kleine duizend toeschouwers. En een week na het competitie-einde, op zaterdag 6 juni, kwamen slechts 1.500 toeschouwers naar de Kraal, voor de kwartfinale tegen tweededivisionist Zwartemeer. Ze zagen een overtuigende 5-1-zege. Het bekervoetbal sprak het altijd kritische Venlose voetbalpubliek blijkbaar nog niet erg aan.

Om die reden week het financieel noodlijdende VVV op 10 juni voor de halve finale VVV-Rapid JC uit naar stadion De Goffert in Nijmegen. Dat was goed gezien, want volgens dagblad De Gelderlander kwamen er ruim 12.000 toeschouwers af op de bekerstrijd tussen de nummers 2 en 9 van de eredivisie. In de 59^e minuut schoot Herman Teeuwen VVV de bekerfinale in, met zijn 24^e doelpunt van het seizoen, waarvan 14 in de competitie en 10 in de beker. Een overzicht van de tot dan toe bereikte bekerresultaten:

Finale tegen ADO
In de finale moest de club het opnemen tegen ADO. Die club had in de andere halve finale een sensationele overwinning op landskampioen Sparta geboekt. Daardoor heersten in Den Haag een geweldige cup-sfeer en een groot optimisme. Weliswaar was ADO als 14^e geëindigd in de competitie, maar in De Kraal was gelijkgespeeld en in het Zuiderpark had ADO VVV met 5-1 afgedroogd. De Haagse verwachtingen bereikten het kookpunt, toen bleek dat ADO de finale ook nog eens in eigen huis mocht spelen.

Dat zat zo. VVV had per thuiswedstrijd gemiddeld 6.244 betalende toeschouwers getrokken, in plaats van het begrote aantal van 7.500, waardoor de club nog dieper in de financiële problemen was geraakt. Daarom zocht het bestuur voor de bekerfinale een locatie waar een hogere recette verwacht mocht worden. Aanvankelijk werd gedacht aan stadion De Vliert in Den Bosch. Maar toen duidelijk werd dat het Haagse Zuiderpark bomvol zou lopen voor de finale kwam een prima financiële deal tot stand tussen de besturen. ADO mocht van het VVV-bestuur een thuiswedstrijd spelen. In dat geval, vond Herman Teeuwen, moesten de VVV-spelers meeprofiteren, en hij kreeg zijn zin. De winstpremie werd verhoogd van 200 naar 300 gulden. Maar liefst vijf keer de premie voor een gewonnen competitiewedstrijd. VVV zou vol voor die premie gaan. Bij wijze van voorbereiding werd er op 13 en 14 juni geoefend tegen serieuze tegenstanders.

Van achterstand naar voorsprong
Op woensdagavond 17 juni 1959 stroomde het Zuiderpark inderdaad vol met zo’n 25.000 toeschouwers. VVV-trainer Willy Kment stuurde zijn beproefde elftal het veld in: Frans Swinkels (die net zijn plek onder de lat weer heroverd had), Hay Lamberts, Hay Steegh, Gijs Nass, Toon van der Hurk, Jan Klaassens, Karl-Heinz Spikofski, Herman Teeuwen, Hans Sleven, Willy Erkens en Jan Schatorjé. ADO begon furieus en kwam al na 10 minuten met 1-0 voor door een enorm hard schot van de jonge ADO-midvoor Roel Timmer, na een mooie combinatie. Maar VVV sloeg terug. Uit een assist van Karl-Heinz Spikofski tekende Herman Teeuwen zijn 25^e treffer van het seizoen aan. En in de 35ste minuut kwam VVV zelfs op voorsprong. Toen de ADO-verdediging als één man bleef staan voor vermeend buitenspel, reageerde Hans Sleven razendsnel. Met een magnifieke schijnbeweging passeerde hij ADO-keeper Piet Oostrum en voor een open doel was de 1-2 niet te missen.

Het in smetteloos wit gestoken ADO begon kort voor rust aan een offensief. Een ongelukkig moment van keeper Frans Swinkels leek de tegenstander aan een goedkope gelijkmaker te helpen. Frans verdedigde uit door de bal naar spil Ton van den Hurk te gooien, maar die had daar niet op gerekend. ADO’er Roel Timmer wist de uitworp te onderscheppen. Toen hij Frans Swinkels wilde omspelen, greep die hem bij de benen. Scheidsrechter Roomer kon niets anders dan naar de strafschopstip wijzen.

Bijzondere strafschop
‘Ik waar ein bietje giftig, umdet ’t enne domme penaltie waas, die weej tegen krege’, zou Herman later zeggen. De vette wedstrijdpremie kwam in gevaar! Herman nam een besluit dat de toeschouwers, de tegenspelers en zijn medespelers verbijsterde. Tegen Frans Swinkels: ‘Gank d’r maar oét, dan gaon ik kiepen’. De doelman moest zijn zwarte trui aan Herman geven, zogenaamd omdat hij geblesseerd was. De ingreep tekende de verhoudingen. Niemand greep in, ook trainer Willy Kment, aanvoerder Gijs Nass en Frans Swinkels niet.

Het geldt niet als verstandig om de gevloerde speler de strafschop te laten nemen. Maar de ‘grote jongens’ van ADO gaven even niet thuis en daarom pakte de jonge Roel Timmer de bal. Eerst moest hij die rare verkleedpartij afwachten – Herman wrong zich natuurlijk op zijn elf-en-dertigst in de krappe trui van ‘de Swink’ – en vervolgens kwam de nieuwe VVV-keeper een keer of 3 zijn doel uit, want de bal lag volgens hem niet goed. Daarbij maakte hij Roel Timmer en passant duidelijk dat het niks zou worden. Met zijn donkere grogstem riep hij: ‘Moet jij ‘m nemen? Ik laat er nooit een door.’ Scheidsrechter Piet Roomer greep in met zoiets als ‘Zo is het wel goed, Teeuwen!’

Bij zijn aanloop zag Roel Timmer tegenover zich een in spreidstand staande reus, met een trui die zijn navel vrijliet, woest met zijn armen zwaaiend, als een enorme klapwiekende vogel. Tot op het bot geïntimideerd, schoot de geplaagde ADO-midvoor bijna recht op zijn kwelgeest af. Die stopte het loeiharde schot met zijn vuisten, waarna Hay Steegh de bal met een flinke trap over de zijlijn transporteerde. Onder luide toejuichingen van de eigen supporters wisselden de verrassend snel herstelde Frans Swinkels en Herman Teeuwen weer van tenue. Het was een legendarisch moment. Psychologisch ook belangrijk, want kort daarna floot de scheidsrechter voor de rust.

Roel Timmer over de bekende strafschop (mei 2019)
'Herman Teeuwen, jezus, dat ik dat mee heb mogen maken. De bekerfinale ADO-VVV, we stonden met 1-2 achter en kregen een strafschop. De grote Theo Timmermans - prof uit Frankrijk - Clavan, Rijnvis en al die andere grote jongens keken opeens even de andere kant op. Ik was een broekie van 23 jaar en had nog niets te vertellen. Maar ik zei: ‘Leg die bal maar neer, die schop ik er wel in.’ Niet wetende welk circus me te wachten stond. Eerst ging Teeuwen uitgebreid de keeperstrui aantrekken. Daarna lag de bal volgens hem niet goed en kwam ie die even goed leggen. Hij kwam wel drie keer zijn doel uit. Schreeuwen en zo. Tegen de tijd dat ik die strafschop eindelijk kon nemen, had ik het hélemaal gehad. Ging ie ook nog eens met die lange armen staan zwaaien. Daar stond later nog een karikatuur van in de krant. In elk geval was er voor mijn gevoel geen ruimte meer in het doel om die bal er in te schieten. De afloop is bekend.'

Beslissing in tweede helft
VVV kwam met vleugels de kleedkamer uit. Op de tribune zag Faas Wilkes het met zichtbaar genoegen aan. VVV-voorzitter Jo van Daalen stak nog maar eens een verse pijp op, maar gebruikte zijn mond vooral om VVV luidkeels aan te moedigen. ‘Wat een stem!’, verzuchtte de verslaggever van de Sportkroniek later. Ook in de tweede helft manifesteerde Herman Teeuwen zich volop. Op jacht naar die mooie wedstrijdpremie moest de even lange ADO-spil Henk Jans het ontgelden. Eerst werd hij buiten het veld gezwiept. Daarna werd het middenrif van Jans met de punt van Hermans schoen ‘gestreeld’. Volgens de Sportkroniek-verslaggever had Herman het veld uitgestuurd moeten worden, maar scheidsrechter Piet Roomer had – in tegenstelling tot de honderden VVV-supporters – geen opzet bespeurd. Roomer hield wel van een stevig potje.

En toen Herman de arme Henk Jans nog een keer onbehoorlijk attaqueerde, liet de scheidsrechter het gelukkig bij een waarschuwing. Anders zou VVV het zwaar hebben gekregen. Nu profiteerde de club van de lankmoedigheid van Piet Roomer. In de 55^e minuut was het namelijk Herman Teeuwen die de bal met een meesterlijke assist voor de voeten schoof van Jan Klaassens, die de stand op 3-1 bracht.  ADO speelde een verloren wedstrijd. Tegenover de betere techniek van de Hagenaars vertoonde het Venlose vriendencollectief een beslissende strijdlust, onder leiding van de alomtegenwoordige Jan Klaassens. Waar Herman Teeuwen de held van de wedstrijd was, was Jan met zijn geweldige actieradius onbetwist de beste speler van het veld. De genadeklap kon niet uitblijven. Toen de geblutste ADO-spil Henk Jans een bal half raakte, liet Jan Schatorjé zich die buitenkans niet ontnemen: 1-4. Dat zou ook de eindstand worden.

Venlose feestvreugde
Het is een understatement om te zeggen dat het bekervoetbal eindelijk volop was gaan leven in Venlo. Tijdens de wedstrijd was de sportredactie van het Dagblad voor Noord-Limburg platgebeld, met maar één vraag: ‘Wie steit ut?’ De honderden meegereisde VVV-supporters ontketenden op die woensdagavond Zuid-Amerikaanse taferelen in het Haagse Zuiderpark. Hun club, bij het begin van het seizoen dus nog aangemerkt als toekomstig degradant, had de mooiste triomf in haar meer dan vijftigjarig bestaan geboekt. KNVB-voorzitter Toon Schröder kon in het gewoel niet bij de VVV-spelers komen en sprak ze vanaf een afstand toe. Met de 38-jarige aanvoerder Gijs Nass op de schouders, de ‘dennenappel’ in zijn handen, maakten die spelers intussen een rondgang door het stadion. De terugreis naar Venlo geschiedde in uitbundige stemming, en in Bunnik genoot het VVV-gezelschap nog een dinertje, om pas ‘s nachts om 3 uur in Venlo aan te komen.

Na de huldigingswedstrijd VVV-Sittardia (3-1) juichten duizenden Venlonaren de spelers toe, toen die in open wagens van De Kraal naar het stadhuis werden gereden, voorafgegaan door de fanfare. Namens het stadsbestuur, dat de wedstrijd had bijgewoond, werd VVV gehuldigd door locoburgemeester mr. Emile Haffmans: ‘Evenals de grote daden van Truu Bolwater in het verleden zal in Venloos annalen worden opgetekend hoe in Den Haag een breedgeschouderde jongeman de duizenden Hagenaars tot wanhoop bracht, door het stoppen van een penalty, wat wellicht de beslissing bracht in de finalestrijd om de KNVB-beker.’ VVV-voorzitter Jo van Daalen mopperde in zijn speech nog even dat de wedstrijd niet op tv was uitgezonden. Cynisch: ‘Het betrof dan ook maar een clubje uit Venlo’. Maar de vreugde overheerste. Nadat de spelers hun handtekeningen in het gouden boek van Venlo hadden geplaatst, verschenen ze met de cup op het balkon van het stadhuis, waar ze door een menigte werden toegejuicht.

Na het zoet kwam helaas het – niet onverwachte – zuur. Ondanks de verkopen van Karl-Heinz Spikofski en Jan Klaassens bleef VVV diep in de schulden. En zo beleefden nota bene de bekerwinnaars van 1959 nóg een primeur, in de vorm van de eerste loonsverlaging in het betaalde voetbal. Uitgezonderd Herman Teeuwen die ook enigszins gecompenseerd moest worden voor een misgelopen, voor hem zeer lucratieve transfer naar Eindhoven. Er werd dus in 1959 niet lang nagenoten van de bekerwinst, maar desondanks blijft het een van de mooiste VVV-successen aller tijden. De enige nog levende speler van die geweldige vriendenploeg van weleer is Willy Erkens. De ‘laatste der Mohikanen’ zou het allemaal zo weer overnieuw willen doen, en natuurlijk zeker die finale.